Geopolitika Balkana

Petrović, Dragan (2014) Geopolitika Balkana. Institut za međunarodnu politiku i privredu, Beograd. ISBN 978-86-7067-202-4

Text Geopolitika Balkana.pdf - Published Version Restricted to Repository staff only Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (1MB) | Request a copy

Abstract

Naučna monografija Geopolitika Balkana predstavlja multidisciplinarnu studiju Balkanskog poluostrva. Ona obuhvata četiri tematska poglavlja knjige i to su: 1. Osnovne geografske determinante geopolitike Balkana i geopolitički pregled najvažnijih istorijskih procesa; 2. Savremeni Balkan; 3. Srpsko pitanje na Balkanu; 4. Srpsko pitanje i međunarodno okruženje. U okviru prvog poglavlja date su dve podceline, od kojih je prva geografska analiza, prevashodno fizičko-geografskih faktora geopolitike Balkana. Druga podcelina predstavlja geopolitičku analizu istorijskih procesa na Balkanu. Balkansko poluostrvo ima povoljne klimatske i hidrografske faktore, dok po pitanju reljefa i strukture tla veći deo poluostrva pripada pobrđima i nižoj visiji. U Starom i Srednjem veku poluostrvo je bilo kolevka najznačajnijim antičkim civilizacijama, a potom središte Vizantijskog, odnosno Istočnog Rimskog carstva. Hendikep sa istorijskog aspekta predstavlja turska najezda koja je najveći deo poluostrva držala u ropstvu od više vekova. U novovekovnoj epohi sledilo je kroz rešavanje Istočnog pitanja etapno oslobađanje prvo severnih i zapadnih oblasti, kao i južne Grčke, da bi krajem 19 i početkom 20 veka došlo do završetka procesa oslobađanja i ujedinjavanja balkanskih naroda u nacionalne države. Propast Austro-Ugarske i proterivanje Turaka sa Balkana predstavaljaju konačan epilog Istočnog pitanja. Međutim i u kasnijim periodima savremene istorije, balkanski narodi su bili najčešće objekat politike velikih sila na Balkanu, sve do današnjih dana. Tome doprinosi i verska i nacionalna rascepkanost balkanskih prostora. Drugo poglavlje analizira savremeni Balkan. Nakon nestanka Istočnog bloka i raspada SSSR u monopolarnom svetskom poretku, američki uticaj na Balkanskom poluostrvu je postao dominantan, što je uticalo da Vašington ima odlučujuću ulogu u preuređenju balkanskog prostora, pre svega na štetu srpskog faktora. Međuutim, poslednjih godina se ubrzava proces prelaska svetskog poretka na multipolaran, što tek nagoveštava svoje posledice i na odnos snaga i uređenje Balkana. To je u najvećem tema analize trećeg i četvrtog poglavlja. Srpski faktor u takvom raspletu svetske politike može očekivati perspektivu za pravednije rešavanje brojnih i još nerešenih pitanja na Balkanu. Nenaklonost anglo-američke politike srpskim interesima nastavljeno je i nakon 2000 uprkos političkimim promenama u Srbiji oktobra 2000. Upravo u tom periodu, srpska privreda i društvo su doživeli najveći pad i krizu što je delom posledica primene spolja nametnutog pogrešnog neoliberalnog ekonomsko-društvenog koncepta. U državnom smislu dolazi do razbijanja zajedničke države Srbije i Crne Gore, te do nametnute secesije južne srpske pokrajine Kosova i Metohije, što sve zajedno nije potpuno završen proces. Proces prelaska monopolarnog svetskog poretka ka multipolarnom izuzetna je šansa srpskog naroda da izbori koliko-toliko povoljnija rešenja svog državnog i nacionalnog pitanja, u odnosu na ona koja diktira američka politika. Takođe i preduslov za neki srpski boljitak je prevazilaženje izuzetno teške ekonomske i šire društvene krize u kojoj se Srbija i njeno društvo danas nalazi. Ostale zemlje Balkanskog poluostrva se takođe uglavnom nalaze u različitim stupnjevima i oblicima, pre svega privredne krize. Na Balkanu su prisutni ili trenutno samo potisnuti brojni problemi i protivrečnosti, ali u isto vreme postoji i realan potencijal za privredni oporavak i saradnju balkanskih naroda. Sukobi interesa velikih sila, dodiri civilizacija i preplitanje uticaja vodećih monoteističkih religija, takođe se prepliću na Balkanskom poluostrvu, kako tokom istorije, tako i danas.

Actions (login required)

View Item