Uloga regionalne saradnje u savremenim međunarodnim odnosima

Jelisavac Trošić, Sanja and Arnaudov, Mitko (2024) Uloga regionalne saradnje u savremenim međunarodnim odnosima. Institut za međunarodnu politiku i privredu, Beograd. ISBN 978-86-7067-344-1

Text Uloga-regionalne-saradnje.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (2MB)

Abstract

Regionalizam u nauci o međunarodnim odnosima postoji onoliko koliko i sama nauka. Međutim, „regioni, regionalizam i regionalizacija su sporni i često nejasni koncepti. Malo je slaganja o tome šta termini obuhvataju ili o njihovom značaju za teoriju i praksu međunarodnih odnosa”. Važno je istaći da se stari regionalizam mora razumeti u okviru određenog istorijskog konteksta, kojim dominira bipolarna hladnoratovska struktura, dok je aktuelni talas regionalizma potrebno povezati sa aktuelnom transformacijom sveta. Odnosno, novi regionalizam je povezan ili uzrokovan mnoštvom često međusobno povezanih strukturnih transformacija globalnog sistema. Zapravo, kada govorimo o regionalizmu postoji nekoliko različitih pristupa. Onaj koji posmatramo iz ugla međunarodnih odnosa i onaj, savremeniji, koji poznajemo kroz demokratske i institucionalne okvire. Kada je reč o regionalizmu koji poznajemo u okvirima međunarodnih odnosa, pre svega je reč o terminu koji označava određenu geografsku oblast na svetskoj mapi, pa koja se kao takva analizira i tumači kroz različita naučna polazišta. Postoji geografski regionalizam kao takav, gde jednostavno region čini njegova integralna i fizička povezanost. Potom, postoji regionalizam koji pored geografskih atributa poseduje i one političke, kao dodatno vezivno tkivo. A zatim postoji i ekonomski regionalizam, kao savremeni model povezivanja u jednom datom geografskom području, koji kroz različite metode i modele integracije čini upravo taj region prepoznatljiv u odnosu na druga geografska regionalna područja. Ne postoji jedinstven put ka integraciji. Grupe se kreću na različite načine ka manje-više i različitim oblicima integracije. Regioni nemaju iste običaje niti istu podelu odgovornosti između centra i država članica. Stoga se suočavamo sa raznolikom međunarodnom strukturom, sa različitim grupama u različitim fazama ili sa različitim stepenom integracije. S druge strane, kada je reč o drugom pristupu, o takozvanom demokratskom i institucionalnom razumevanju pojma regionalizam, bitno je istaći da je u ovom smislu pre svega reč o regionima koji su predmet teritorijalne podele, odnosno teritorijalne organizacije, što je precizniji termin, jedne celovite, integrirane teritorijalne jedinice, odnosno države. Ovde je zapravo reč o regionalizmu, koji je kao model u savremenim međunarodnim odnosima prepoznat kao instrument i mehanizam u cilju efikasnijeg i efektivnijeg sprovođenja vlasti u određenom subjektu međunarodnog prava. Tako su ustanovljeni državni sistemi sa ustavnim poretkom koji prepoznaje federacijske, konfederacijske, regionalne, ali i pokrajinske modele upravljanja i sprovođenja vlasti u praksi. Međutim, u kontekstu demokratizacije i institucionalne efikasnosti i efektivnosti išlo se i korak dalje, pa i u zemljama koje nemaju nikakvu ustavnu teritorijalnu podeljenost, po prethodno pomenutim principima, postavljene su zakonske osnove regionalizma kao mehanizma za uspešnije sprovođenje vlasti na terenu, ali i ekonomske dobrobiti u praksi. Međutim, cilj autora u ovom radu jeste da analiziraju modele regionalizma u praksi i teoriji u međunarodnim odnosima, te njihov učinak i perspektive u aktuelnim međunarodnim odnosima – koji je pre svega usmeren na međudržavnu saradnju, sinhronizaciju, koordinaciju i integraciju u kompaktnim geografskim područjima u kojima su pokrenuti ili postoje mogućnosti za pokretanja političkih i ekonomskih modela u datim regionalnim okvirima. Zapravo, regionalizam u ovom radu jeste prepoznat kao jedan o ključnih aktera i činilaca u međunarodnim odnosima, determinator u mozaiku međunarodnih odnosa koji ima uticaj na kretanja – politička, bezbednosna i ekonomska – ali istovremeno trpi posledice, pozitivne i negativne, od dešavanja na širokoj, odnosno globalnoj perspektivi u pomenutim međudržavnim odnosima. Autori ovog dela u regionalizmu prepoznaju polazište za razumevanje razvoja međunarodnih odnosa, u metodološkom smislu od pojedinačnog ka opštem, ali i suprotno, od opšteg ka pojedinačnom, imajući u vidu varijable na pozornici međunarodnih odnosa koji neretko određuju političke, bezbednosne i ekonomske tokove u određenim regionima. Komparativno biće analizirani različiti regionalni modeli i okviri, te njihovi postulati, ciljevi i dostignuti rezultati, kako bi se akademski obznanilo da li je svaki regionalni okvir istih kapaciteta, te ukoliko nije ustanoviti koje su to determinante koje čine platforme regionalizma različitim po parametrima uspešnosti, odnosno efikasnosti i efektivnosti. Zatim, zašto su nekim regionalnim platformama pristupačniji ekonomski modeli, drugima bezbednosni, trećima politički, da bi se naposletku ustanovilo koliko je regionalizam u praksi moguć izolovano, ekonomski, politički, bezbednosno, osim geografski kako je prirodno dato. A u tom smislu, koliko je zapravo determinisana svaka regionalna saradnja daljom i dubljom integracijom u političkom, ekonomskom i bezbednosnom kontekstu.

Actions (login required)

View Item