Sukob u Ukrajini i pravo na upotrebu sile

Dimitrijević, Duško (2022) Sukob u Ukrajini i pravo na upotrebu sile. Međunarodna politika, LXXIII (1186). pp. 7-34. ISSN 0543-3657

Text iipe_mp-2022-73-1186-1.pdf - Published Version Available under License Creative Commons Attribution Non-commercial No Derivatives. Download (403kB)

Abstract

Činjenica da je rat zabranjen međunarodnim pravom ne znači da do kršenja te zabrane ne može doći. O tome uostalom svedoči i praksa međunarodnih odnosa nakon završetka hladnog rata, kada se sila primenjivala nasumično, bez valjanog pravnog osnova, dovodeći do ozbiljnih političkih kriza i konfrontacija, izazivajući prave humanitarne katastrofe. Ni najnovija primena oružane sile u Ukrajini nije lišena pomenutih posledica. S ruske strane, primena oružane sile u Ukrajini nazvana „specijalnom vojnom operacijom”, opravdava se vršenjem prava na samoodbranu radi predupređenja pretnje koja je izvesna i koja dolazi zbog širenja NATO-a na Istok, ali van granica njenog državnog područja. S ukrajinske strane, primena oružane sile smatra se legitimnom samoodbranom od ruske agresije na njenu nezavisnost i teritorijalni integritet. Budući da se obe države pozivaju na zakonitu upotrebu sile vršenjem prava na samoodbranu, u analizi se polazi od teze da je u pozadini ovog sukoba nadmetanje velikih sila – Sjedinjenih Američkih Država (SAD) i Ruske Federacije (Rusije) – za proširenjem, odnosno zadržavanjem sfera uticaja. Sukob u Ukrajini stoga ima znatno dublje korene, koji proizilaze iz hladnog rata i procesa raspada Sovjetskog Saveza (SSSR-a), sa kojim je došlo do ozbiljnog narušavanja ravnoteže snaga u svetu. Neravnoteža je dovela do globalne političke podele i polarizacije, oslonjene na međusobno suprotstavljene evroazijske i evroatlantske geopolitičke strategije. Politička preraspodela sveta prisutna je i u oružanom sukobu u Ukrajini, što, prema mišljenju autora, ozbiljno narušava važeći sistem kolektivne bezbednosti Ujedinjenih nacija, čiju fundamentalnu vrednost predstavlja održavanje međunarodnog mira.

Actions (login required)

View Item